تحلیل اعتبارات صنایع بخش کشاورزی و روستایی مطالعه موردی: استان آذربایجان شرقی

صنایع تبدیلی و تکمیلی یکی از مهمترین فعالیتهای بخش کشاورزی است که گسترش آن به ویژه در مناطق روستایی سبب کاهش فقر، کاهش مهاجرت و ایجاد اشتغال در این مناطق خواهد شد. یکی از محدودیت­های پیش روی توسعۀ این صنایع­، مسئله دسترسی به اعتبارات است. برای برآورد تابع تقاضای اعتبارات در این مقاله از مدل "تابع سود واحد محصول قیمت" برای صنایع تبدیلی روستایی در استان آذربایجان شرقی استفاده شده است. نتایج برآورد تابع تقاضای اعتبارات نشان داد که با فرض ثابت بودن سایر شرایط، چنانچه قیمت نهاده به میزان یک درصد افزایش یابد، میزان تقاضا برای اعتبارات به میزان 1.463 درصد کاهش می­یابد. رابطه قیمت نهاده و ستاده روی میزان تقاضای اعتبارات مساوی و عکس یکدیگر عمل می­کنند، به این معنی که با افزایش قیمت محصول، تقاضا برای اعتبارات افزایش یافته در حالی که با افزایش قیمت نهاده میزان تقاضا برای اعتبارات کاهش می­یابد. ضرایب نیروی کار و میزان استفاده از ماشین­آلات بیانگر آن است که با تغییر یک درصدی هر یک از متغیرهای فوق به ترتیب به میزان 1.22و 2.11 درصد در جهت مثبت تقاضا برای اعتبارات ایجاد خواهد شد. در حالی که ضریب سطح زیربنای واحد تولیدی دارای علامت منفی می­باشد. نتایج بررسی تأثیر نرخ کارمزد روی میزان تقاضا برای اعتبارات نشان می­دهد که هر چه نرخ کارمزد پایین­تر باشد تقاضا برای اعتبارات بیشتر خواهد بود. از طرف دیگر با افزایش نرخ کارمزد، کشش تقاضا برای اعتبارات نسبت به قیمت واحد نهاده متغیر کاهشی و جهت کشش تقاضای اعتبارات نسبت به قیمت محصول عکس قیمت نهاده متغیر می­باشد. نتایج برآورد کارآئی مصرف اعتبارات نشان می­دهد که تمامی تولیدکنندگان اعتبارات را به شکل کارا مورد استفاده قرار نداده­اند. به طوری که از کل اعتبارات مصرفی این صنایع، 142941 هزار ریال آن مازاد بوده و به صورت غیر بهینه استفاده شده است. میانگین کارائی بنگاه­ها در مصرف اعتبارات با استفاده از معیار کاپ و تیمر 46.7 محاسبه گردید. بنابراین به طور متوسط تولیدکنندگان، 73.89 درصد از اعتبارات مصرفی خویش را به صورت مازاد و بیش از حد مورد نیاز به کار می­برند. میانگین کارائی مصرف اعتبارات در 42 واحد مورد مطالعه، 46.7 درصد بوده که نشان می­دهد این واحدها در استفاده از وام­های پرداختی موفق نبوده اند. میانگین مازاد اعتبارات مصرفی معادل 3212883 ریال بود که نشانگر بهره­گیری غیر بهینه از آن می­باشد.